Doksanlı yılların başında uçuşan modellere olan merakım plastik "büfe tipi"
modellere doğru meyillenmesine paralel bir Türk Hava Kuvvetleri
uçaklarının modellerini yapma sevdası başladı. Öyle ki kısa bir süre sonra ne olsa
yaparım formatından özellikle Türk işaretli uçakları yapma yönünde
bir gelişme yaşadım. Bu geçiş çok da kolay gerçekleşmedi. Öncelikli olarak
sağlıklı bir uçak listesinin olmaması, bilgilerin dağınık, düzensiz veya
kilit altında olması gibi pek çok faktör bir süre daha kör uçuş şeklinde
modelciliği devam ettirdi. Bu arada mucize kabilinde teşkil eden döküman ,
model ve boya üçgenine bir de çıkartma bulup modeli ortaya çıkardığımızda
büyük keyif alırdık. Bahsettiğim hadiselerin bundan onbeş yıl kadar önce
olduğunu düşünürseniz, bazı noktalarda ne kadar yol aldığımızı (bazılarında
da ne kadar alamadığımızı ) görmek mümkün oluyor.
O
zamanlarda en büyük dert döküman ve çıkartma bulunmaması sorunu idi (biz
öyle sanıyorduk) . Döküman olayı ayrı bir konu olarak ilerde irdeleriz ama çıkartma mevzusuna
gelince biraz duralım. Uzun zamandır kafama takılan ve birkaç satır yazmak
istediğim bu çıkartma mevzusu iki arkadaşımızın geyik muhabbeti ve gaz
tahliyesi faaliyetlerinden sıyrılarak ve "bence" hala cesaret gerektiren
bir çabayla çıkardıkları Türk çıkartma setleri elime geçince yeniden
hortladı...
Olayı
çok soğutmadan eldeki "stok" malzemeler içinde biraz eşelenerek bugüne
kadar "olmadığı" için model yapmamaya bir sebep teşkil eden Türk
Havacılığı çıkartma setlerini buldum. Şimdi hem bu setlere bir göz atalım
hem de muhabbete devam edelim :
Plastic Model PM-DS-1
Çıkartma Seti : Hatırladığım ve bildiğim kadarı ile ilk çıkan
çıkartma setidir. Sette kare ve yuvarlak milliyet işaretleri ile Türk
bayrağı'nın farklı ölçek ve uygulama şekilleri mevcuttu. Bütün
işaretler altılı gruplar halinde altı kare , dört yuvarlak işaret
grubu ve bunlara uygun olarak Türk bayrağı veya eski kırmızı dümen
üzerine beyaz ay-yıldız uygulaması için iki farklı ölçüde dört çift
beyaz ay-yıldızdan oluşuyordu. Setteki çıkartmalarla 1/72-48-32
ölçekli Türk uçaklarının ortalama doğrulukta bir modelini yapmak
mümkündü. Taşıyıcı filmi hafif sarı bir
görüntü verse de oldukça esnek ve dayanıklıydı. Bu nedenle kırılmadan
kolaylıkla model üzerine yapıştırılabilir ama fazla çekiştirilirse
formu bozulup yamulabilirdi. Serigrafi yöntemiyle elde basıldığı için
baskı kalitesi çok iyi sayılmazdı ancak uzun süre Türk modeli yapmak
isteyenler için tek malzeme olmuştu. Çok hızlı talep görmese de değeri
ancak tükenip yerine yenisi gelmeyince anlaşıldı. |
|
Plastic Model
Modern Numara ve Milliyet İşaretleri : PM tarafından herhangi bir
numara verilmeden bir önceki çıkartma setinin kartelası kullanılarak
piyasaya sürülen ikinci çıkartma seti. İlk setin ortadan kalkmasından
uzunca bir süre sonra "çıkartma yok ki model yapalım" feryatlarına
dayanamayarak PM'in sahibi Mehmet Şekercioğlu tarafından "bir umut
daha" projesi olarak üretilmiştir . Bu sette sadece 1973 sonrası
kullanılan yuvarlak işaretler , Türk bayrağı ve bize özel beyaz
çerçeveli köşeli siyah numaralar bulunuyordu. Çıkartma tek parça
olarak taşıyıcı film üzerine basıldığından gerekli olanların tek tek
kesilip istenilen şekilde hizaya sokulması gerekirdi. Bu set
kullanılarak jet dönemine ait pek çok model yapmak mümkün oldu (en
azından ben çok kullandım ).
|
|
İlk iki setin
üretimden ve satıştan kalkmasından bir süre sonra İzmir'de Teoman
Kardeşler'in kendi çabasıyla çıkardığı ikili set. Setlerin
birisi kare işaret ve bayraklardan diğeri ise askeri uçaklarda
kullanılan yazı ve rakamlardan oluşuyordu. Taşıyıcı filmi sert, ısrar
edince kırılgan yapıdaydı ve beyaz kısım şeffaf olduğundan alttaki
boyanın tonuna göre farklılıklar yaratıyordu. Türk bayraklarında da
ay-yıldız ölçüleri hatalıydı. Bütün bunlara rağmen boşluğu
doldurması açısından sattı ve tükendi. Ama bunlarla kaç model
bitirildi o belli değil... |
|
|
İç piyasadaki bu imalatların haricinde çıkartma üreticisi yabancı
firmalar da ürünlerinde zaman zaman bazı Türk uçaklarına da yer verdiler.
Hepsine ulaşmak mümkün olmasa da zaman içinde neler çıkmış bir bakalım.
|
|
|
Superscale 72-181
F-104 Starfighters
Oldukça eski sayılacak bir çıkartma
setinde iki adet Türk F-104 uçağına yer ayrılmış . FG-344
ve FG-613 gövde numaralı uçaklardan birisi yuvarlak diğeri kare
işaretli olarak yapılabiliyor. Ancak beyaz ve kırmızı kare tam
ortalanamadığından kötü bir görüntü oluşmuş.
|
Decals Carpena Jean-Loup 72.16
F-100D Super Sabre
Bay Carpena ürettiği çıkartma setlerine bir Türk uçağı koymayı hiç
ihmal etmedi nedense. Kuru kafalı, şimşekli F-100 çıkartması fiyatına
rağmen ilgi gören setlerden birisi oldu. Hatta 1/72 ölçekli bu set
1/48 projeler için bile şablon görevi de gördü. Setteki bayrakta
ay-yıldız her zamanki gibi doğru hazırlanmamış...
|
Decals Carpena Jean-Loup 72.29
F-104 Starfighter
Diğer bir Carpena seti F-104 için tasarlanmış ancak çok özel bir
tasarım değil. Vietnam kamuflaj 9-279 burun numaralı uçak için
hazırlanan setin bayrağı yine hatalı... |
|
|
|
Decals Carpena Jean-Loup 72.27
F-84G Thunderjet
Bir başka Carpena çıkartması . Hava
kuvvetlerimize ait 921 burun numaralı renkli boyaması ile dikkat çeken
bir F-84G.
|
Xtradecal
X033-72 Boscombe Down
1992
Bu çıkartma setinde 1992
yılında İngiltere'deki Boscombe Down havacılık furarına katılan
uçaklardan bir derleme yapılmış. Setin içinde Malatya-Erhaç Hava
Üssü'ne bağlı bir Türk F-4E Phantom uçağına da yer verilmiş ( o
yıllarda bu uçakları yakından görmek bize değil yabancılara nasip
oluyordu!). Setteki Türk bayrağı yine külliyen yanlış. Nedense Türk
bayrağı çizmek yabancıların zoruna gidiyor! Bu setin tek iyi tarafı
içinde güzel bir köpekbalığı ağzı çıkartmasının bulunması. Bu set
havacılık fuarına katılan tek Türk katılımcı olan 342 numaralı bu
F-4E'yi yapmak için, Türk bayrağı dışında, köpekbalığı ağzı ve tek
parça kuyruk numarasıyla eğer artık bulunabilirse iyi bir seçenek.
Tabi Türkçe uyarı işaretlerini unutun.
|
Kedi Decals
F-16 Fors, Bayrak ve
Filo Arma Seti
Bu çıkartma seti, Türk
Hava Kuvvetleri'ne ait F-16 modeli yapmak isteyip de, uçakların
kuyruklarındaki filo armalarının çıkartmalarının olmayışından yakınan
modelciler için Çağrı Açıkgöz tarafından tasarlanıp piyasaya sürüldü.
Kedi Decals'in bu setini kullanarak Akıncı Hava Üssü'nde konuşlu olan
141.Filo (çağrı adı Kurt) Block40 ve Merzifon Hava Üssü'nde konuşlu
olan 152.Filo (çağrı adı Akıncı) Block50 F-16'larını yapmak mümkün.
Serigrafi yöntemiyle elde basıldığı için düşük kaliteli bu çıkartma
setinden iki F-16 modeli için fors, bayrak, filo arması ve Atatürk
imzası çıkıyor. Her zamanki gibi Türk bayrağındaki yıldızda sorun var.
Ayrıca fors ve bayrakların kırmızı rengi de olması gereken doğru renk
tonunda değil.
|
|
|
|
Cam Decals 48-007
F-4E Phantom II
Cam Decal 'in 1/48 F-4E için hazırladığı
çıkartma seti . Uzmanları hatalı olduğuna dair yorumlarda bulunduğu
iki farklı Phantom tayyaremiz için çıkartma seti var. Setteki
bayraklar tarafımdan başka bir model için kullanılmıştır (yokluk
zamanında model bitirmenin yöntemlerinden birisi başka setleri
bozmaktan geçiyor...)
|
Aeromaster 48-724
Stars over Europe 2
Tiger Meet için kuyruğuna özel bir
uygulama yapılan F-104 G |
Aero Master 48-056
Foreign Tomahawk
Curtiss P-40B tayyaremizin 1/48 ölçekli
modeli için çıkarılmış doğru sayılabilecek bir set. Ancak kare
işaretlerin kırmızı ve beyazını ayrı ayrı tasarlamalarına rağmen beyaz
kısmını basmayı atlamışlar. Olsun modelciyi kim durdurabilir ki ? ...
|
- |
|
|
Aerodecal 1/72
Yıllar önce tarihe gömülmüş bir set.
Hava Kuvvetleri'nin akrotimlerinden Uçan Kuğular'a ait 103 numaralı
F-86E Sabre için verilmiş bir çıkartma seti. Set içinde çıkartma
haricindeki boyamalarla ilgili boyama şeması da mevcut. |
PM-221 1/72
NF-5A Türk Yıldızları
PM tarafından çıkarılan Türk Yıldızları çıkartma seti . Sınırlı
sayıda üretildi ve hızla tükendi ama bitmiş çok fazla model göremedik
. Aynı tipte başka bir çıkartma seti daha üretilmişti
(imalatçısını
hatırlayamadım) |
Morane Saulnier MS-406
Hobbycraft 1/48
Pek örneği olmasa da bazı model firmaları çıkartma setlerine Türk
uçaklarına dair bir şeyler ilave ediyorlar. Genelde çok doğru olmasa
da bazı düzeltmelerle kullanılabilir... |
Portakal Decals
XX01
ALPS
marka printer kullanarak çıkartma üretimi fırtınasının ardından, tek
seferlik bir macera olarak piyasaya girip çıkan Portakal Decals'in
yaratıcısı Kaan Gök çok akıllıca bir yol seçerek sadece tek bir uçak
için 1/72, 1/48 ve 1/32 ölçek çıkartma seti hazırlamıştı. Özel bir
arma taşıyan (10.000 Hours In Honor of Phantom II) 67-0342 kuyruk
numaralı F-4E temel alınarak hazırlanan bu çıkartma seti tamamen
Türkçe uyarı işaretleri, doğru ölçekli fors, numara ve bayrağıyla
oldukça beğeni topladı. Orijinal uçağın çok iyi incelenip, uçak
üstünde bulunan tüm işaretlerin bulunduğu setle birlikte yine özenle
hazırlanmış renkli bir boyama şeması da veriliyor. Uçağa önerilen
silah yükü gibi ek bilgilerin yanı sıra ALPS printer ile basılmış
çıkartmaların uygulanış şeklinin ayrıntılı olarak kullanıcıya verilmiş
olması da ayrı bir detay başarısı. Bu setle ilgili tek olumsuzluk
çıkartmaların çok hassas olması. Gerek makasla etraflarından kesilmesi
gerekse diğer işlemlerde çıkartmalar çabuk zedeleniyor. Uzun bir süre
uykuya dalan Türk çıkartma piyasasını hareketlendiren bu sete ilgi
nedense beklendiği gibi olmadı ve Portakal Decals bir başka projeye
girişmeden kapandı.
|
|
Dutch Decal
72054 T/F 104 Starfighter 1/72
Hollanda F-104 çıkartma setinde bir adet
F-104G uçağımıza ait (D-8272) çıkartma bulunuyor. Ancak Türk
bayrağındaki ay-yıldız gerçek ölçülerinde değil... |
|
|
|
Turquoise Decals TD-001
Türk Hava Kuvvetleri Numara Seti
1/72-1/48
Yakın dönemde kullanılan modern
numara seti çıkartma konusunda kalitesini ispat etmiş Microscale
firması tarafından hazırlanmış.
|
Turquoise Decals TD-002
Türk Hava Kuvvetleri Milliyet
İşaretleri 1/72-1/48
Uzun bir boşluk döneminden sonra
çıkarılan belki de bugüne kadar çıkmış en düzgün ve kaliteli Türk
askeri uçakları çıkartma seti. Hem kare hem de yuvarlak
işaretlerden oluşan set içinde ayrıca "nizami" Türk bayrağı
ve kırmızı dümenler üzerine boyanan beyaz ay-yıldız formları var.
Bulundurmakta fayda var. Bunlar tükenince ne zaman ne çıkar
bilinmez...
Bu set ile ilgili daha detaylı inceleme
yazısı |
Askeri uçaklar kadar
olmasa da sivil yolcu uçakları için de çıkartma setlerimiz mevcut.
|
Flightpath FP44-237
Turkish DC-9-30 (Airfix 1/144 için)
Dokuz uçağın isim ve çağrı kodları
verilmiş... Seç beğen, yap...
|
|
Flightpath FP20-168
Turkish 727-200 (Hasegawa 1/200 için)
On uçak çağrı kodu ve yirmi uçak ismi
olan bir set (kargo uçakları dahil) |
|
|
|
|
|
Bu listeye eklenebilecek ancak elimde
fotoğrafı olmayan çıkartmalar ve Türk çıkartması içeren plastik modeller:
Plastik Kitler |
Beechcraft AT-11 Kansan |
PM |
1/72 |
PM-303 |
Bristol Beaufort |
High Planes |
1/72 |
72030 |
Bristol Beaufort |
Encore |
1/72 |
|
Convair F-102
|
Frog |
1/72 |
|
Curtiss Hawk F-11C2 |
Classic Airframes |
1/48 |
|
Fokker E-III |
Revell |
1/72 |
|
M.D.D F-4E Phantom |
PM |
1/96 |
PM-202 |
M.D.D F-4E Phantom "Toned Down" |
Esci |
1/72 |
|
M.D.D F-4E Phantom "Wild Weasel" |
Italeri |
1/72 |
|
MMB Siat 223 Flamingo |
PM |
1/48 |
PM-206 |
N.American F-86 Sabre |
PM |
1/72 |
PM-208 |
N.American F-100D |
Esci |
1/72 |
|
N.American F-100C |
PM |
1/72 |
PM-302 |
Northrop F-5A |
PM |
1/72 |
PM-203 |
Northrop F-5B |
PM |
1/72 |
PM-204 |
Northrop F-5B |
Classic Airframes |
1/48 |
488 |
Northrop T-38A Talon |
PM |
1/72 |
PM-205 |
PZL-24A/C |
Mirage |
1/48 |
48105 |
Skorsky UH-60 Blackhawk |
Italeri |
1/72 |
025 |
Supermarine Spitfire MkVb Tropical |
PM |
1/72 |
PM-101 |
T.A.I F-16C |
PM |
1/72 |
PM-301 |
T.A.I F-16C |
Esci |
1/72 |
409041 |
Vultee V-11 |
Azur |
1/72 |
7239 |
|
|
|
|
|
Çıkartma Setleri |
Martin
B-10B |
Superscale |
1/72 |
72-127 |
Lockheed F-104G |
Model
Alliance |
1/48 |
48108 |
Lockheed F-104G |
Model
Alliance |
1/72 |
72108 |
Heinkel He-111F |
Cutting
Edge |
1/48 |
48247 |
Westland Lysander |
Max |
1/48 |
4803 |
|
|
|
|
N.American T-6G |
Carpena |
1/72 |
7203 |
Hawker
Hurricane IIc |
Techmod |
1/72 |
72073 |
TAI F-16C/D |
Zotz |
1/72 |
72006 |
TAI F-16C/D |
Zotz |
1/48 |
48006 |
Boeing 727-200 |
Flightpath |
1/200 |
FB200-168 |
Boeing 737-400/500 |
Flightpath |
1/200 |
FB200-169 |
Douglas DC-9-30 |
Flightpath |
1/200 |
FB200-170 |
BAe 146-300 |
Flightpath |
1/200 |
FB200-233 |
Airbus A-310 |
Flightpath |
1/200 |
FB200-234 |
Airbus A-340 |
Brasil
Decal |
1/144 |
BD144-114 |
Boeing 727-200 |
Flightpath |
1/200 |
FB200-235 |
Boeing 737-400/500 |
Flightpath |
1/144 |
FP44-236 |
Douglas DC-9-30 |
Flightpath |
1/144 |
FP44-237 |
Türk Milliyet İşaretleri (1916-1918) |
Pegasus |
1/72 |
D7206 |
|
Bu maskeyi bu
makale için malzeme karıştırırken buldum... Uzun zamandır kayıptı.
Yıllar önce bol miktarda ay-yıldız gerektiren bir model projesi için
plastik levhadan elde hazırlamıştım. İlk seferde düzgün birşey
olmamıştı tabii ki. Epey uğraş vererek hazırladığım bu şablonla
etrafını maskeleyerek, boya tabancası ile akrilik beyaz atıp
modelleri ay-yıldız ile süslemiştim. Boyadan sonra maskeyi alkolle
temizlerdim. Malzeme yok deyip oturmadan birşeyler üretebilmenin
kanıtı olarak burada bulunsun dedim... |
Özkan Türker © 2005
Katkılarından dolayı Levent Başara'ya teşekkür ederim
Bu
makalenin hazırlanmasında Serhat Güvenç'in kolleksiyonundaki malzemelerden
yararlanılmıştır.
|