MAKALELER

www.ozkanturker.com


 

Anasayfa      Makaleler anamenü

Yarışmaya katılacak model uçak ...
Özkan Türker
 

Modelcilik bireysel bir hobi faaliyetidir ama bazen bireysellikten kurtulup insanları ve modellerini bir araya getiren etkinlikler düzenlenir. Bu etkinlikler büyük ölçüde "yarışma" adını alır çünkü modelciler her ne kadar "maksat spor olsun" olarak tanımlansa da kendi modelinin ne kadar iyi olduğu sorusuna cevap bulabildikleri tek yer yarışmalar olmaktadır.

Peki modelinizin ne kadar iyi olduğunu başkaları nasıl bilebiliyor ? Siz neden bilmiyorsunuz veya gözünüzden kaçırdığınız bazı noktalar mı var ? Modelinizi eleştirmesini yada değerlendirmesini istediğiniz insanlar (jüri olarak adlandırılan modelciler) neleri yorumlayarak sizin modelinizi diğerlerinin arasında bir sıralamaya koyuyor ?

Ülkemizde yaklaşık yirmi yıldır plastik model uçak yarışması yapılmasına rağmen bugüne kadar açıklamalı değerlendirme kriterlerinin yazılı olarak hazırlanmadığını görüyoruz . Yarışma sonrasında sözlü olarak yapılan "genel değerlendirmeler"  o atmosfer içinde ya duyulmaz ya da yanlış yorumlanır. Bir sonraki yarışmada o rutin hatalar ve değerlendirmeler tekrarlanır durur.

Bu yazıda sizlere uçak modeli yaparken dikkat emeniz gereken bazı önemli teknik noktaları sıralamak istiyorum. Bunlar dünyanın herhangi bir yerindeki  "objektif" plastik model yarışmasında jürinin ilk elemeyi yaparken dikkate aldığı noktalardır. Eğer bu özellikleriniz modelinizde varsa değerlendirmelerde modelinizin iddialı bir konumda olmasını bekleyebilirsiniz. Bütün bunları yerine getirmenize rağmen modeliniz dereceye girememiş olabilir . Bunun birçok nedeni olabilir. Ancak bu nedeni öğrenmek için şansınızı çok zorlayıp jüri üyelerine "benim modelimin nesi vardı?" şeklinde sorular yöneltmeyin. Çünkü değerlendirme anındaki "makul" sebepler unutulup size çok garip veya saçma gelebilecek cevaplar verilebilir. Unutmamanız gereken iki önemli noktayı hatırlatıp olayın teknik kısmına geçiyorum :

1- Yarışmalarda dereceye girmek kadar girememek de çok doğal bir sonuçtur

2- Jüri kararları kesindir, ama jüri üyelerine modeliniz hakkında ne kadar bilgi sunarsanız yorumları o derece doğru olur

Şimdi gelelim bu işin can alıcı ama nedense "es" geçilen kısmına . Model uçak yaparken amaç elinizdeki modeli , uçağın gerçeğine mümkün olduğu oranda benzetmektir. Temel olarak plastikten yapılan bu modelde istediğiniz sonuca ulaşmak için başka tür malzemeler de kullanabilirsiniz (metal veya resin-reçine detay setleri gibi) . Yaptığınız modele ne kadar emek,zaman ve malzeme (yani para) harcarsanız harcayın eğer temel montaj standartlarını yerine getirmediyseniz modelinizde  kusurlar var demektir...

 

Temel montaj standartları

1.Çapak,kalıp izi,çöküntü,tescil yazıları,kalıp itici izleri v.b. gibi plastik kalıplama işlemiyle ilgili ama uçağın gerçeğinde bulunmayan izlerin yok edilmesi gerekir.

Heller 1/48 RF-84F'in hava frenlerinin hemen önündeki iki adet çöküntü... Doldurulup düzeltilmesi gerekiyor.

Revell 1/32 P-47D'nin kanadında yer alan firma tescil yazısı... Bu tipteki görülebilen her tür yazının etrafındaki detayları bozmadan silinmesi gerekir.

Trumpeter 1/32 Mig-17'nin iniş takım kapaklarının içindeki kalıp iticileri. Bu tür görülecek boşluklar doldurulmalı yada parça değiştirilmelidir .

2. Gerçek uçakta bulunmayan yüzey birleşme izlerinin  doldurulması ve bu yüzeylerin bir bütünmüş gibi görünmesi gerekir.

Pek çok hatayı bir arada bulundurabilecek bir bölge : Kanat-gövde birleşimi... Modelinizin parçaları birbirine pek uyumlu değilse bu türden pek çok düzeltilmesi gereken  kusur kalabilir. Silinen detayların yeniden düzgün ve eskisine uygun açılması (1-2) , hatalı çizgilerin  silinmesi (3) , iki parça arasına yapılan ilavenin boyandığında seviye farkı yaratmayacak şekilde tesviye edilmesi (4), dolgu macunu ile yapılan seviye düzeltmesinin boyamadan sonra belli olmayacak şekilde yapılması (5), tesviye yapılırken gözden kaçan fazla macun kalıntılarının temizlenmesi (6)  ve aşırıya kaçmış zımpara ve eğe izlerinin yok edilmesi gerekir.

3.Modelin tasarımında veya montaj sırasında oluşabilecek şekil bozukluklarının da düzeltilmesi gerekir.

4. Yukarıdaki maddelerdeki işlemleri yaparken model üzerinden silinmiş , kaldırılmış olan detayların tekrar ve mevcut diğer detaylara uygun biçimde yerlerine konması gerekir.

5. Hizalama, merkezleme ve simetri :

A. Önden bakışta kanat ve kuyruk parçaları merkez hattının her iki yanında da aynı eşit açıda olmalıdır .

B. Üstten bakışta kanat ve yatay dümenlerin doğru ve birbirleriyle simetrik olmaları gerekir.

C. Çok dümenli modellerde açıların doğru ve birbiriyle önden ve yandan görünüşe göre doğru hizalanmış olması gerekir.

D. Motor kaportası/kapakları her yönden doğru şekilde görünmelidir.

E. İniş takımını oluşturan parçalar kendi aralarında ve gövde/kanat ile düzgün hizalanmış olmalıdır.

F. Mühimmat (bomba,roket,pilon v.s) kendi arasında  ve uçakla düzgün yerleştirilmelidir

6. Kanopiler ve diğer şeffaf kısımlar :

A. Bütün şeffaf parçaların temiz,berrak ve vernik/yapıştırıcı kullanımından kaynaklanan sislenme-beyazlaşmanın olmaması gerekir

B. Ön cam, kanopi ve diğer şeffaf parçaların arasındaki boşluklar doldurulmalıdır.

C. Şeffaf parçalarda çizik,leke veya boya taşması olmamalıdır.

7. Çıkartmaların  model üzerinde belirgin durmaması gerekir (çıkartmalar boya ile yapılmış gibi görünmeli; parlama, hava kabarcığı veya film tabakası olmamalıdır)

Detaylar :

1. Ölçeğe göre model üzerinde kalın görünen parçalar inceltilmeli yada uyğun daha ince parça ile değiştirilmeli (kanat firar kenarları, iniş takımı yuvalarının kapakları , roket kanatçıkları v.s)

2. İniş takım yuvaları ,hava alıkları ,jet girişleri gibi boşlukların arkası kapatılarak modelin içinden arkasının görünmesi engellenmelidir

3. Top namluları,eksoz çıkışları,jet girişleri ve benzeri delikler açılmalıdır

4. Modele ilave edilen detaylar modelin ölçeğine uygun olmalıdır

5. Kanat ve gövde altındaki taşıma podları ve üzerinde yüklerin tipi,dizilişi ve miktarı  uçağın gerçeği ile uyuşmalıdır . Yüklü pozisyondaki uçakların lastik ve dikmelerdeki basıç etkisi gösterilmelidir.

 

6. Model üzerinde kullanılan resin,metal veya diğer ticari detay seti ve aksesuarlar modelin temel yapısına tam olarak uymalı ve bütünleşmelidir .

7. Burundan tekerlekli uçakların modellerinin büyük çoğunluğunda kuyruk tarafı ağırdır,burun kısmına ağırlık ilave edilmezse model kıç üstü oturur. Bu işlem modele başlarken dikkat edilmesi gereken bir durumdur  ve ileri aşamalarda düzeltmesi zor hatta imkansız olabilir. Kuyruk kısmına şeffaf bir çubuk ile destek verilmiş model ise yarışmada puan kaybeder.

8. Model üzerine uygulana çıkartmaların altında kalan detay çizgilerinin tekrar çizilerek belirgin hale getirilmesi gerekir (1,2) . Çıkartmanın tam olarak örtmediği yüzeylerin çıkartmadaki renge uygun bir boya ile düzeltilmesi gerekebilir (3) . Model üzerindeki lambaların uygun renklerde boyanması gerekir.

Boya ve Bitiş :

1. Boyanmış model üzerinde yapım sırasında oluşan herhangi bir iz görülmemelidir (yapıştırıcı izi,macun kalıntısı,eğe veya zımpara çizikleri,parmak izi ve boya ile dolgu macununun birleşim yerindeki bozukluklar)

2. Boya düzgün ve pürüzsüz olmalıdır . Eğer gerçek uçaktaki düzensiz boyamayı temsil etmek istenmişse jüri bu düzensiz boyamanın dökümanını görmek isteyecektir

A. Boyada fırça izi,kıl,tüy gibi yabancı maddeler olmamalıdır

B. Portakal kabuğuna benzeyen bir yüzey veya hatalı vernik uygulamasından kaynaklanan  beyaz tozlanma olmamalıdır

C. Model üzerinde yanlış vernik uygulamasından kaynaklanan bölgesel mat-parlak ayrımları olmamalıdır

3. Keskin geçişli boyamalarda uygulama keskin ve taşırma olmadan uygulanmalıdır. Gerçek uçakta yumuşak geçişli boyama söz konusu ise bu uygulama modelin ölçeği ile orantılı biçimde yapılmalı ve  boya taşmamalıdır.

4. Şeffaf parçaların çerçevelerindeki boyama keskin ve düzgün olmalıdır

5. Model üzerinde eskitme uygulanmışsa bu uygulamanın gerçek uçağın kullanıldığı ortam ve koşullar dikkate alınarak yapılmalıdır ( örneğin dışı eskitilmiş bir uçağın kokpitinin "sıfır kilometre" temiz yapılması hatalıdır)

6 . Çıkartmalar düzgün yerleştirilmeli, gerçek uçakta olan hizalama hatalarını temsilen çıkartmalar da ona göre yapılmış ise buna ait dökümanlar jüriye sunulmalıdır

Bazı modern uçaklarda standart işaretler boyama yerine çıkartma şeklinde yapılmaktadır. Bunların uygulamasından kaynaklanan hatalar da  model üzerinde temsil edilmiş ise buna ait dökümanlar jüriye sunulmalıdır. Aksi hallerde juri bu uygulamayı modelcinin hatası olarak değerlendirip puan kırar.

7. Renkler . Gerçek uçakların renkleri belli bir standarta göre uygulansa bile boyanın kimyasal yapısı, kullanım şartları, atmosferik etkiler, tamir veya değişim gibi müdahalelerin sonucunda değişikliklere uğrar. Bütün bu renk tonlamalarındaki farklılıkları göz önünde bulunduran jüri eğer olması gereken renklerin haricinde çok farklı bir renkte boyanmış modelle karşılaşırsa (örneğin kırmızı P-38 Lightning gibi) bu boyama ve renk ile ilgili döküman talep eder.

 

Bu yazının hazırlanmasında IPMS yarışma kitapçığında belirtilen kıstaslar dikkate alınmıştır.

Modeliniz düzgün şansınız bol olsun...

 

Özkan Türker © 2005

 

Bu sayfadaki yazı ve fotografların tüm hakları  www.ozkanturker.com sitesine ve yazarına aittir. İzinsiz kullanılamaz.