Tarihçe
 
Birinci Dünya Savaşında ilk kez boy gösteren tankların ve zırhlı araçların gelecek savaşlarda belirleyici rol oynayabilecekleri düşüncesi, 1930'lu yıllardan itibaren Türk Genelkurmayında da yankı bulmuştu. İlk Türk zırhlı birliğinin uygun coğrafi koşullara sahip Trakya düzlüklerinde kurulması kararlaştırıldı. Bu birliğin tabur büyüklüğünde olması ve üç tank ile iki zırhlı otomobil bölüğünden oluşması öngörülmüştü. Her tank bölüğü 21 tank; her zırhlı otomobil bölüğüyse 21 zırhlı otomobille donatılacaktı. Karargah için de her araçtan birer tane tahsis edilecekti Bu şekilde tespit edilen kadrolar Türkiye Cumhuriyeti'nin Sovyet Rusya'ya verdiği ilk zırhlı siparişinin boyutunu da belirlemiş oldu. Ankara, o dönemde iyi ilişkiler içinde olduğu Moskova'dan 64 adet T-26B tankı ile 43 adet BA-6 zırhlı otomobil sipariş etti. Tip seçiminde lojistik unsurlar da rol oynamış olsa gerek. Zira hem T-26B tankı hem de BA-6, aynı tip taretle donatılmıştı. Her iki aracın ana silahı 45 mm toptu. Ayrıca T-26B bir, BA-6 ise iki adet makineli tüfekle donatılmıştı. Aslında bu konfigürasyon BA-6'ya dönemin zırhlı otomobilleri arasında neredeyse rakipsiz bir ateş gücü kazandırıyordu.

Sipariş edilen tank ve zırhlı otolar 1935 yılında teslim edildi. Hizmete giren araçlarla ilk tank taburu Lüleburgaz'daki 2. Süvari Tümeni bünyesinde kuruldu. Tabur komutanlığına Süvari Binbaşı Tahsin Yazıcı getirildi. (Tahsin Yazıcı daha sonra Kore Savaşı'nda büyük kahramanlık gösteren 1. Türk Tugayının da komutanlığını yapmıştır.). 1935 yılında Tank Taburunun kuruluşunda 1 ve 2. Zırhlı Oto Bölükleriyle 102 ve 103. Tank Bölükleri bulunuyordu. 21 tanklık üçüncü bölük ise depo bölüğü olarak ihtiyatta tutuluyordu.

1940'da bölüklerdeki araç sayılarının 21'den 16'ya düşürülmesi yoluyla yeni birlikler oluşturulması kararlaştırıldı. Buna düzenleme sonucunda İstanbul'da oluşturulan Zırhlı Tugay'da dokuz adet BA-6 zırhlı otolarıyla donatılmış bir Keşif Bölüğü oluşturuldu. 16 adet BA-6'lik bir Zırhlı Otomobil Bölüğü, 2. Süvari Tümeni kuruluşunda kalmaya devam etti. Yeni oluşturulan 112. Tank Bölüğü, Doğu'da 3. Ordu'ya bağlı Kösedağ'da konuşlu 1. Süvari Tümeni kuruluşuna verilirken, aynı Ordunun Kars'ta bulunan 14. Süvari Tümeni'ne de 16 araçlık BA-6 Zırhlı Otomobil bölüğü bağlandı. Bu kuruluş değişikliği sırasında elde kalan iki BA-6 ise II. Dünya Savaşı nedeniyle Karaman'a intikal eden Süvari Binicilik ve Tatbikat Okuluna tahsis edildi ve burada eğitim amacıyla kullanıldı

Teknolojik ömürlerini hızla tüketen T-26B tankları ilk önce Kağıthane'de kuruluna bir tabura toplandı ve 1943 yılında envanterden çıkartıldı. Trakya'daki birliklere ait tanklar ünlü Çakmak Hattında sabit tanksavar topu olarak kullanılmak üzere tabiye edildi (taretlerine kadar gömülü vaziyette). 3. Ordu'da kullanılan T-26B'lerse Erzurum civarındaki Selim Mevziinde benzer amaçla tabiye edildiler. BA-6 Zırhlı Otoları daha uzun ömürlü oldu ve 1945 yılına kadar hizmette kaldılar.

Sovyet zırhlı teknolojine damgasını vuran basitlik ve dayanıklılık BA-6'ların da temel özelliğiydi. Zırhlı otomobil bir yana, daha motorlu araç konusunda deneyim ve birikimin yeterli düzeyde olmadığı Türkiye'de bu araçlar ilk kuşak zırhlı birlik personelinin yetişmesine büyük katkıda bulundular. Bu cefakar bu araçlar, deneyimsiz kullanıcıların her türlü "mekanik istismarına" dayanıklılıklarıyla ün salmıştı. Yağ ve suları eksilmediği sürece her türlü eza ve cefayı çekebilen bu araçlar, Türk zırhlı birlikler tarihinin önemli bir kilometre taşına işaret etmektedir.

Model
 

Serhat'la birlikte başladığımız Türk zırhlı araçları model kolleksiyonunun ilk modeli BA-6 aracı oldu. Serhat'ın bir yurtdışı gezisi sırasında temin ettiği Eastern Express markalı bu kit 148 parçadan oluşuyor. Gri yumuşak plastikten imal edilmiş bu Rus kiti kalıp temizliği açısından biraz sorunlu . Parçaların kenarlarında bol miktarda oluşan çapaklar yapım sırasında epey bir zaman kaybına neden oluyor. Plastik parçaların haricinde 11 adet (aslında 12 olması lazım) vinil lastik ve kullanmadığım için kalitesi hakkında yorum yapamayacağım bir çıkartma seti var. Sette İspanya iç Savaşı sırasında kullanılan bir modeli ile bir Rus aracına ait iki versiyon var.

Yapım klavuzu oldukça basit hazırlanmış takibi kolay. Ancak parçaların birbirine uyumu zayıf olduğundan tam olarak neyin nereye yapışacağı biraz deneme yanılma yöntemi oldu. Gövde "kumbara" gibi köşeli parçalardan oluşuyor ama parçalar birbirine tam oturtulduğunda bazı yerlerde ciddi aralıklar kalıyor. Buralara plastik şeritler ve macun ile kapatıp hassas bir zımpara yapmak zorunda kaldım. Bali Bey'in bize verdiği fotograflarda motor yan kapaklarının iki parçalı olduğu ve hep açık durduğunu gördüm. Kitten çıkan tek parça kapakların yerine ince levhadan açık pozisyonda iki kanatlı kapaklar ilave ettim. İnternette bulduğum resimlere bakılınca modelde pek çok perçin detayının eksik olduğunu gördüm. Biraz akıllara zarar bir işlem olsa da modelin güzel görünmesi için özellikle kapı kenarları ile taret altında bulunan bir yığın perçin detayını ince plastik şeritlerden keserek yaptım.


Alt şase ,motor ve aktarma organları böyle bir modele göre detaylı sayılabilecek kadar iyi verilmiş ama çapak buralarda da sorun. Uzunca bir zaman sabırla bu parçaları da tamamladıktan sonra iki şeritten oluşan tamponu tek parça kuşak halindeki şekle çevirdim. Yapım sırasında birçok kez kırılan kapı basamaklarını sarı ince tel ile değiştirerek istenmeyen kazaların önüne geçtim. Farların üzerindeki muhafazaları ince plastik levhadan kağıt delgeçi ile keserek yaptım (parçaların çapı tıpatıp uydu). Taret üzerinde bulunan kaldırma halkalarını da ince bakır telden yaptım. Taret üzerindeki vizör bizim modellerde olmadığından bu çıkıntıyı keserek düzelttim. Modelin topu bol çapaklı ve eğri olduğundan düzeltmek yerine Evergreen borulardan yeni bir top imal ettim.Lastiklerin ortasındaki çapakları torna tezgahında zımpara ile aldım.


Bu araçların ilk geldiklerinde gri olan renkleri daha sonra kamuflaja çevrilmiş. Fotograflarda yeşil,tan ve kahverengi kulanılan araçların hepsinde farklı bir boyama kullanıldığını gördük. Tamamen doğaçlama mantıkla boyanan bu araçların hiçbirinin boyası diğerine benzemediği gibi bazılarında iki renk kullanıldığını gördük. Eldeki resimleri karşılaştırarak zor bela ancak bir tane gerçeğe uygun bir boyama paterni bulduk. Bali Bey'in verdiği renk örneklerine uygun olarak Gunze Sangyo boyalar kullanarak modeli maskeleme yapmadan boyadım. Ancak araçlar muhtemelen fırça ile boyandığından renkler arasında geçiş olmadığını söylemeliyim. Benimki biraz modelcinin göz zevkine uygun tembel işi oldu. Renklerin tam olarak karşılığını bilmemekle beraber İngiliz Hava Kuvvetlerinin 2. Dünya Savaşı sırasında kullandığı Middle Earth,Dark stone ve Dark Green renklerinin %10 oranında beyaz ile soldurulmuş tonlarıdır. Ancak model üzerinde toz pastel ve yağlı boya ile yaptığım eskitme ve aşınma efektleri nedeniyle renkler göründüğünden daha koyu hale geldi. Gördüğümüz bütün resimlerde kapı yanlarında kırmızı ve beyaz daireler olduğunu gördük. Bunlar araçların bağlı bulunduğu birlik düzenlemesini gösteriyormuş. Bizim model kırmızı bir daire taşıyor.

Modelin görünen hale gelmesi sabır tüketen tesviye ve zımpara işleri nedeniyle yaklaşık altı aya yayıldı. Modelin şu andaki tek eksiği gerektiğinde arka tekerlekler arasına gerilerek yarı paletli araç haline gelmesini sağlayan kayış paletleri. Onları da gerekli döküman ve sabrı bulduğum zaman yapacağım.

T-26B ve BA-6’lar konusuda verdiği bilgiler için Tank. Kd. Bnb. (E.) Bali Yazıcı’ya teşekkür ederiz.

Serhat Güvenç - Özkan Türker © 2003